Κομψή, ήσυχη και στιλάτη, η Αστροπαλιά, όπως αποκαλείται από τους ντόπιους, συχνά παρερμηνεύεται ως νησί των Κυκλάδων, ενώ είναι το δυτικότερο των Δωδεκανήσων. Αυτή η εγγύτητα με τις Κυκλάδες είναι εμφανής στην αρχιτεκτονική της, που μπλέκει στοιχεία κι από τα δυο νησιωτικά συμπλέγματα.
Αγαπημένος εναλλακτικός προορισμός, το νησί σε “σχήμα πεταλούδας” με το βραχώδες τοπίο, τις εντυπωσιακές παραλίες για κάθε προτίμηση και την πανέμορφη Χώρα της, κερδίζει αμέσως τους επισκέπτες.
Οι πολύ-φωτογραφημένοι οκτώ παραδοσιακοί ανεμόμυλοι σας καλωσορίζουν μπαίνοντας στη Χώρα, η οποία ορθώνεται πάνω σε ψηλό βράχο, ανάμεσα στον Πέρα Γυαλό (παλιό λιμάνι) και την κατηφορική πλαγιά που οδηγεί στην παραλία Λιβάδι. Στην κορυφή δεσπόζει το Βενετσιάνικο Κάστρο του νησιού και γύρω του γραφικά καλντερίμια κι ασβεστωμένα σπίτια με πολύχρωμα παράθυρα, που θυμίζουν Κυκλάδες.
Ανεβείτε ως το Κάστρο της Αστυπάλαιας, που ανοικοδόμησε η οικογένεια Querini τον 15ο αι., εντός του οποίου βρίσκονται οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου (1790) και της Παναγίας του Κάστρου (1853) με τα πέτρινα καμπαναριά. Από εδώ, η θέα προς το Αιγαίο είναι μαγευτική.
Στους πρόποδες του κάστρου βρίσκεται η εμβληματική Παναγία Πορταΐτισσα (1762), με το τριώροφο καμπαναριό, τον χαρακτηριστικό γαλάζιο τρούλο και τα ακροκέραμα, ενώ στο εσωτερικό της ξεχωρίζει το μπαρόκ χρυσοποίκιλτο τέμπλο. Εδώ πραγματοποιείται το μεγάλο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου.
Επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο στον Πέρα Γυαλό, που στεγάζει σημαντικά ευρήματα, όπως αγγεία, κεραμικά σκεύη, αλλά και εργαλεία από τον θάλαμο μυκηναϊκού τάφου.
Ένα μοναδικό παγκοσμίως αρχαίο νεκροταφείο βρεφών ανακαλύφθηκε το 1996 στο λόφο του Κάτσαλου, το οποίο φαίνεται ότι χρησιμοποιούνταν αδιάλειπτα από τον 8ο π.Χ. αιώνα έως τα ελληνιστικά χρόνια. Μια νεκρόπολη με πάνω από 2.170 ταφές (οστά βρεφών και νηπίων), που αποτελούν αντικείμενο μελέτης αρχαιολόγων και ανθρωπολόγων από Ελλάδα και Ευρώπη για την έρευνα παθήσεων ή επιδημιών της αρχαιότητας.
Στην Μαλτεζάνα θα δείτε τα εντυπωσιακά λουτρά Ταλαρά, από την Υστερορωμαϊκή εποχή, όπου τα ψηφιδωτά αναπαριστούν τις εποχές του χρόνου και τον ζωδιακό κύκλο, που αποδίδεται με γαλάζια και κεραμιδί χρώματα, ενώ στο κέντρο βρίσκεται ο προσωποποιημένος χρόνος που κρατά τη γήινη σφαίρα.
Κοντά στην παραλία Βάτσες βρίσκεται το Σπήλαιο του Νέγρου, το οποίο σύμφωνα με τον θρύλο υπήρξε κρησφύγετο ενός Αφρικανού πειρατή κι όπου μπορείτε να θαυμάσετε τους σταλαγμίτες και τους σταλακτίτες στους ιδιαίτερους σχηματισμούς τους.
Η δημοφιλέστερη παραλία του νησιού είναι το Λιβάδι, όπου θα βρείτε ό,τι χρειάζεστε για την άνεσή σας, αφού είναι οργανωμένη, έχει υποδομές για θαλάσσια σπορ, καθώς και ταβέρνες και καφέ. Μια μεγάλη αμμουδιά, με τυρκουάζ νερά και θέα στη Χώρα.
Εξίσου αγαπητή είναι κι η αμμουδερή παραλία Καμινάκια, με φυσική σκιά από τα αρμυρίκια που την περιβάλλουν. Πλήρως οργανωμένη, με καταγάλανα βαθιά νερά και προστατευμένη από τους ανέμους.
Θέα στη Χώρα έχει και η μεγάλη βοτσαλωτή παραλία Βάτσες με τα βαθιά μπλε νερά, όπου θα βρείτε ομπρέλες και ξαπλώστρες, αλλά και φυσική σκιά από τα αρμυρίκια. Από εδώ μπορείτε να ακολουθήσετε το πεζοπορικό μονοπάτι για τη Σπηλιά του Νέγρου.
Για απόλαυση του ανέγγιχτου φυσικού τοπίου, επισκεφθείτε μια από τις τέσσερις διαδοχικές βοτσαλωτές παραλίες που σχηματίζουν την ακτή Τζανάκια. Κρυμμένη από τον κεντρικό δρόμο, αυτή η παραλία με το βραχώδες τοπίο, τα μεγάλα βότσαλα και τα νερά που βαθαίνουν απότομα, είναι αγαπημένος προορισμός για φυσιολάτρες και γυμνιστές. Από εκεί θ’ απολαύσετε πρόσκοπτη θέα στο Κάστρο της Αστυπάλαιας.
Αγαπημένος προορισμός για οικογένειες με παιδιά είναι η οργανωμένη παραλία Στενό,που παίρνει το όνομά της από τη λωρίδα γης στο κέντρο του νησιού που ενώνει το «μέσα» με το «έξω» τμήμα της Αστυπάλαιας. Η εντυπωσιακή μορφολογία της και τα ρηχά γαλαζοπράσινα νερά της δημιουργούν μια καρτποσταλική εικόνα. Η πρόσβαση είναι εύκολη, υπάρχει στάση λεωφορείου, ενώ θα βρείτε μια καντίνα, αλλά και φυσική σκιά από τα αρμυρίκια.
Προγραμματίστε μια επίσκεψη στις παραδεισένιες παραλίες των ακατοίκητων νησίδων Κουτσομύτη και Τηγάνι, αλλά και στο νησάκι Κουνούπα, για να κολυμπήσετε στα κρυστάλλινα νερά τους.
Λόγω του ξεχωριστού ανάγλυφού της, η Αστυπάλαια προσφέρει πίστες αναρρίχησης βράχων στη θέση Φτερά, ορειβασία πάνω από το Αιγαίο, ή διαδρομές για ποδήλατο βουνού. Αντίστοιχα, υπάρχουν πολλές πεζοπορικές διαδρομές που μπορείτε να ακολουθήσετε, όπως αυτή από τη Χώρα στο παλιό λιμάνι, αλλά και τα μονοπάτια που οδηγούν στην Παναγία Πουλαριανή (στην κορυφή του βουνού Καστελάνο), στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία ή στο Κάστρο του Αγίου Ιωάννη.
Τα καλοκαίρια, τα πανηγύρια έχουν την τιμητική τους στο νησί, με αφορμή τις θρησκευτικές εορτές. Αποκορύφωμα όλων, το τριήμερο πανηγύρι Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που πραγματοποιείται στις 14,15 και 16 Αυγούστου στην Παναγία Πορταΐτισσα, στη Χώρα. Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, διοργανώνεται το μεγάλο γλέντι στον περίβολο της εκκλησίας με μουσική και χορό ως το ξημέρωμα, ενώ ανήμερα προσφέρεται το «λαμπριανό», δηλαδή αρνάκι γεμιστό. Την επομένη διοργανώνονται τα παραδοσιακά αγωνίσματα, τα περίφημα «Κουκάνια» στον Πέρα Γυαλό, που περιλαμβάνουν αγώνες κολύμβησης, αυγοδρομίες, γιαουρτοφαγία και το «πιάσιμο του κόκορα».
Στους ανεμόμυλους της Χώρας διοργανώνονται συχνά εκθέσεις, ενώ τα καλοκαίρια πραγματοποιείται και το Φεστιβάλ της Αστυπάλαιας, με θεατρικές, εικαστικές και μουσικές εκδηλώσεις.
Στους παραδοσιακούς φούρνους του νησιού θα βρείτε τα κιτρινοκούλουρα, με άρωμα ντόπιας ζαφοράς (σαφράν), λαμπρόπιτες, καθώς και παξιμάδια από ελαιόλαδο και θυμάρι. Οι λάτρεις των γλυκών δοκιμάστε πουγκιά (γλυκές τυρόπιτες με μυζήθρα), λουκουμάδες, ξεροτήγανα, δίπλες σε σχήμα τριαντάφυλλο, μελωμένα με αρωματικό θυμαρίσιο μέλι Αστυπάλαιας.
Στις ξεχωριστές τοπικές γεύσεις συγκαταλέγονται τα τυριά χλωρή (μυζήθρα), λαδοτύρι, ανθότυρο και κοπανιστή, ενώ από τα πιο ιδιαίτερα εδέσματα είναι τα ραντιστά ή αραντιστά (φακές «παντρεμένες» με ένα είδος τραχανά)και τα γεμιστά λαζανάκια με ζαφορά και χλωρή.
Από τις ντόπιες συνταγές, δοκιμάστε ντολμάδες αμπελόφυλλο (με γέμιση από κιμά), γεμιστούς κολοκυθοανθούς και λαμπριανό (γεμιστό κατσίκι στο φούρνο με ρύζι, μυρωδικά και ψιλοκομμένη συκωταριά).
Στην Αστυπάλαια θα βρείτε υπέροχους θαλασσινούς μεζέδες, όπως παραδοσιακούς χταποδοκεφτέδες, ψάρια στο φούρνο με τοπική ζαφορά, σκάρο πλακί, αστακομακαρονάδες και κακαβιά.
Σταθείτε στις πεζούλες της πλατείας, πλάι στους αναπαλαιωμένους ανεμόμυλους, για να θαυμάσετε την ανατολή του ήλιου.
