Ηρακλειά:
Η βασίλισσα των Μικρών Κυκλάδων

Η καλοκαιρινή ραστώνη και η απόλυτη απελευθέρωση από τον χρόνο βρίσκουν το πραγματικό νόημα τους στην Ηρακλειά. Αν και «βασίλισσα» των Μικρών Κυκλάδων, ο ρυθμός ζωής στην Ηρακλειά ορίζεται από την απλότητα, τη γλυκιά ησυχία και τη βαθιά σύνδεση με τη φύση. Τα λίγα γίνονται πολλά σ’ ένα νησί με δυο, μόλις, οικισμούς που σε καλεί να το περπατήσεις για να το γνωρίσεις αληθινά.

Χαραγμένα μονοπάτια οδηγούν σε μικρά μνημεία της φύσης, σε απαράμιλλης γοητείας απομονωμένες παραλίες, στις φωλιές σπάνιων πουλιών που ανοίγουν τα φτερά τους πάνω από το Αιγαίο, σε μυθιστορηματικής ομορφιάς βραχώδη τοπία μέχρι και στην άκρη των ομηρικών μύθων.

Γνωρίστε τους δύο οικισμούς του νησιού: Τον Άγιο Γεώργιο, που είναι το λιμάνι του νησιού και την Παναγία ή Χώρα που βρίσκεται στην ενδοχώρα του. Η Παναγία απλώνεται στους πρόποδες του Πάπα, της ψηλότερης κορυφής της Ηρακλειάς που φτάνει τα 420 μέτρα. Και τα δύο χωριά αναπτύσσονται αμφιθεατρικά, σε μικρές εκτάσεις, με λίγα, λιτά και περιποιημένα σπίτια, που αναδίδουν το αυθεντικό κυκλαδίτικο ύφος.

Το σπήλαιο του Άγιου Ιωάννη Προδρόμου, είναι το πιο εντυπωσιακό αξιοθέατο του νησιού. Είναι το μεγαλύτερο των Κυκλάδων και ένα από τα πιο εντυπωσιακά γεωλογικά μνημεία του Αιγαίου. Φτάνετε εκεί περπατώντας περί τα 45 λεπτά από τη Χώρα. Το σπήλαιο βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον όρμο Βουρκαριά, σε μια τοποθεσία που επιφυλάσσει υπέροχη θέα. Ο πλούσιος διάκοσμος από σταλαγμίτες, σταλακτίτες και φυσικές κολώνες, μαζί με τη μικρή λίμνη του, κάνουν την εξερεύνησή του συναρπαστική. Στις αρχές του 19^ου αιώνα, βρέθηκε, στο εσωτερικό του σπηλαίου η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδόμου, όπως λέγεται, από βοσκούς. Σύμφωνα, πάλι, με τη μυθολογία, στην ίδια σπηλιά κατοικούσε ο Κύκλωπας Πολύφημος.

Οι περισσότεροι επισκέπτες φτάνουν στην Ηρακλειά για τον πλούτο των πεζοποριών της. Το άγριο, βραχώδες τοπίο, η απόκρημνη ακτογραμμή του και η απρόσκοπτη θέα προς τις Μικρές Κυκλάδες συνθέτουν την εικόνα της περιπατητικής περιπέτειας που, αναλογικά με το μέγεθος του νησιού, έχει πολλές συγκινήσεις. Επιλέξτε ανάμεσα στα οκτώ διαμορφωμένα μονοπάτια της ενδοχώρας και ανακαλύψτε την παρθένα ομορφιά του νησιού που περιλαμβάνεται ολόκληρο στο Δίκτυο Natura 2000.  Ξεχωρίζουν το μονοπάτι προς το Σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη, η πορεία προς τον Προφήτη Ηλία και τα μονοπάτια προς τον γκρεμό του Μέριχα.

Στα νότια του νησιού, βρίσκεται ο όρμος του Μέριχα, ένα εντυπωσιακό τοπίο, ενδεικτικό της βραχώδους ομορφιάς της Ηρακλειάς: Σχηματίζεται από κατακόρυφους βράχους 100 μέτρων, στις σπηλιές των οποίων φωλιάζουν αρπακτικά πουλιά, όπως αετοί και γύπες. Ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να φτάσετε εκεί και να χαρείτε το τοπίο, είναι περπατώντας. Οι παραλίες στη βάση του όρμου είναι προσβάσιμες μόνο δια θαλάσσης.

Αξίζει να πάτε μια βόλτα στα βορειοανατολικά της Ηρακλειάς στο Κάστρο Λιβαδίου, ένα αμυντικό οχυρό της ελληνιστικής περιόδου. Χτισμένο κατά τον 4^ο αι. π.Χ. χρησιμοποιήθηκε και κατά τον Μεσαίωνα ως προστατευτικό οχυρό από τις πειρατικές επιδρομές. Στην περιοχή υπάρχουν ευρήματα της πρωτοκυκλαδικής περιόδου και αρχαιολογικά λείψανα που πιθανολογείται πως ανήκουν σε ναό του Δία και της θεάς Τύχης. Είναι εύκολα προσβάσιμο από το μονοπάτι του Λιβαδίου.

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι ο τρίτος οικισμός της Ηρακλειάς, πλέον εγκαταλελειμμένος. Παρόλα αυτά, αν κατευθυνθείτε βορειοδυτικά, αξίζει να κάνετε μια στάση και να περιηγηθείτε ανάμεσα στα πέτρινα σπίτια του.

Στον φυσικό όρμο του Αγίου Γεωργίου που φιλοξενεί και το μικρό λιμάνι της Ηρακλειάς θα συναντήσετε μια μεγάλη αμμουδερή παραλία με διάφανα νερά και αρμυρίκια για φυσική σκιά. Εκεί θα βρείτε ταβερνάκια για φαγητό ή απλώς μεζέ.

Η μεγαλύτερη και πιο πολυσύχναστη παραλία του νησιού είναι το Λιβάδι που απέχει μόλις 20 λεπτά με τα πόδια από το λιμάνι και έχει θέα το νησάκι Βενέτικο. Διαθέτει χρυσή άμμο, αρμυρίκια για φυσική σκιά και ρηχά, πράσινα νερά.

Στο Τουρκοπήγαδο, μια υπέροχη παραλία που μοιάζει με φιόρδ, θ’ απολαύσετε κολύμπι σε πράσινα νερά ανάμεσα βράχους που σχηματίζουν ένα ιδιαίτερο τοπίο, γλυκιάς απομόνωσης και ασφάλειας από τα μελτέμια. Το σκηνικό συμπληρώνουν συνήθως αγκυροβολημένα ψαροκάϊκα ή και… αγριοκάτσικα που κατεβαίνουν στη θάλασσα για να ξεδιψάσουν. Στην παραλία μπορείτε να πάτε οδικώς ή με μονοπάτι (2.3 χιλιόμετρα) από την Παναγία.

Ανάμεσα στον εντυπωσιακό όρμο της Μέριχας και της Αλιμιάς βρίσκεται ο Καρβουνόλακος: Σε αντίθεση με το όνομά της, το χρώμα των νερών της μικρής αυτής παραλίας είναι σμαραγδένιο. Ωστόσο, είναι προσβάσιμη μόνο από τη θάλασσα. Στο βυθό της Αλιμιάς ‘ησυχάζει’, εδώ και κοντά έναν αιώνα, το κουφάρι ενός γερμανικού υδροπλάνου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Βρίσκεται σε επτά μέτρα βάθος, κάτι που το καθιστά ορατό με μάσκα· οι λάτρεις της κατάδυσης θα το χαρούν ιδιαίτερα.

Αν σταθείτε τυχεροί και δεν φυσάει βοριάς, η Βορεινή Σπηλιά είναι ο τέλειος προορισμός για μοναχικό μπάνιο. Πρόκειται για έναν κλειστό κόλπο, με πράσινα νερά στον οποίο μπορείτε να φτάσετε από το μονοπάτι που ξεκινά από την εκκλησία Ταξιάρχες μέσα στο χωριό του Αγίου Γεωργίου

Σκαρφαλώστε στους βράχους του Ξυλομπάτη, στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού για ρομαντζάδα. Εκεί, σύμφωνα με τους ντόπιους, θ’ απολαύσετε το καλύτερο ηλιοβασίλεμα του νησιού.

Οργανώστε μια εκδρομή στο νησάκι Βενέτικο και στα Αβελονήσια: Τις μικρές νησίδες που σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Κύκλωπας Πολύφημος έριξε στον Οδυσσέα και τους άνδρες του για να τους καταδιώξει.

Αξίζει να κάνετε τη διαδρομή που οδηγεί στον μικρό όρμο της Βουρκαριάς. Πρόκειται για έναν μικρό όρμο που ξεχωρίζει για τα κρυστάλλινα νερά του και τη βοτσαλωτή παραλία. Θα φτάσετε εκεί από μονοπάτι που περνά από  το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη

Σημείο αναφοράς του νησιού - όπως και στη γειτονική Αμοργό - η παραγωγή τοπικής φάβας με βελούδινη υφή. Θα τη δοκιμάσετε σε όλες τις ταβέρνες του νησιού.

Αξίζει να γευτείτε τα μελιτίνια, τις μικρές, γλυκές μυζηθρόπιτες πασπαλισμένες με κανέλα που θυμίζουν τα κρητικά καλτσούνια. Τα μελιτίνια οφείλουν την νοστιμιά τους στο εκλεκτό θυμαρίσιο μέλι του νησιού. Προμηθευτείτε το αν το βρείτε σε παντοπωλεία του νησιού ή δοκιμάστε το μέσα σε παραδοσιακά γλυκά ξεροτήγανα και παστέλι.

Ιδιαίτερη παράδοση και στα τυριά έχει η μικρή Ηρακλειά, όπως και τα περισσότερα γειτονικά Κυκλαδονήσια: κοπανιστή, ξινομυζήθρα και σκληρό τυρί στέκονται ψηλά στις προτιμήσεις.

Αν τρώτε κρέας, η συνταγή για κατσικάκι γεμιστό με ρύζι έχει δύο εκδοχές: Στη γάστρα ή κοκκινιστό. Εμπιστευτείτε τα ντόπια ψαροκάϊκα που προμηθεύουν τις ταβέρνες με νοστιμότατα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά.

Στην Ηρακλειά οι σπιτικές χυλοπίτες λέγονται πιταρίδια και αποζημιώνουν τους φίλους των ζυμαρικών. Αν ανήκετε στην ίδια κατηγορία μπορείτε να δοκιμάστε και τα αραντιστά, δηλαδή φακές μαγειρεμένες με ένα είδος τραχανά - συνταγή που απαντάται σε παραλλαγές και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.

Ανήμερα του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (στις 28 Αυγούστου) το ομώνυμο Σπήλαιο φιλοξενεί τη λειτουργία του Εσπερινού στην πρώτη αίθουσα του. Δεκάδες προσκυνητές δίνουν το παρών σε μια μυσταγωγική τελετή.

Να κοιτάξετε ψηλά: Η Ηρακλειά- σύμφωνα με την πιο πρόσφατη σχετική καταγραφή, το 2010 - φιλοξενεί 175 είδη πουλιών από τα οποία τα 26 είναι αρπακτικά. Τα κατακόρυφα βράχια του νησιού έχουν διαβρωθεί με αποτέλεσμα να λειτουργούν γι’ αυτά ως φυσικό καταφύγιο.