Σάμος:
Σαν γλυκόπιοτο κρασί

Το νησί όπου γεννήθηκε κατά τη μυθολογία η  Ήρα, αλλά και η γενέτειρα του μαθηματικού και φιλοσόφου Πυθαγόρα, του αστρονόμου Αρίσταρχου και του φιλόσοφου Επίκουρου. Σάμος το όνομα, σαν τα αρχαία ψηλά βουνά ή τον Σάμο, γιο του Αγκαίου, που είχε πάρει μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και κατοίκησε πρώτος στο νησί.

Καταρράκτες, άγρια βλάστηση, κατάφυτα δάση και βουνά, μεγάλες παραλίες και μικρά λιμανάκια, γραφικά χωριά στο βουνό και στη θάλασσα, σπήλαια και φαράγγια, ελαιώνες και αμπελώνες με το γλυκό σαμιώτικο κρασί: Η Σάμος είναι το νησί που συνδυάζει το πράσινο με το γαλάζιο, την περιπέτεια με τη χαλάρωση και σίγουρα θα το αγαπήσετε! 

Μεταφερθείτε χιλιάδες χρόνια πριν, πηγαίνοντας στο Ηραίον, μια επίσκεψη-εμπειρία στον αρχαιολογικό χώρο, όπου βρισκόταν ένας από τους μεγαλύτερους ναούς της Ήρας και η Ιερά οδός που το ένωνε με το Πυθαγόρειο. Σήμερα σώζεται μεταξύ άλλων μια από τις 155 τεράστιες κολόνες του. Το Ηραίον έχει ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

Κοντά στο Πυθαγόρειο βρίσκεται και το Ευπαλίνειο Όρυγμα, το υπόγειο Υδραγωγείο, ένα τεράστιο τεχνολογικό επίτευγμα που ο Ηρόδοτος ονομάζει και Αμφίστομο, αφού η σήραγγα 1.036 μέτρων ανοίχτηκε παράλληλα από τις δύο πλευρές του βουνού Κάστρο και τα ανοίγματα συναντήθηκαν στο μέσο. Επισκεφθείτε επίσης στην περιοχή και τον εντυπωσιακό χώρο των Θερμών (Ρωμαϊκών λουτρών) με τα απομεινάρια από πισίνες, αποδυτήρια και σάουνες του 2^ου αι μ.Χ.

Ακολουθώντας τον Πυθαγόρα συνεχίζετε προς το κατάφυτο αρχαίο Θέατρο Πυθαγόρα. Ανεβείτε τα 300 σκαλοπάτια για να επισκεφθείτε το Σπήλαιο του Πυθαγόρα στους πρόποδες του όρους Κέρκη, όπου σύμφωνα με την παράδοση κρύφτηκε για να σωθεί από τον τύραννο Πολυκράτη.  Στην είσοδο της σπηλιάς θα βρείτε την Παναγιά την  Σαραντασκαλιώτισσα.

Αν φτάσετε στην κορυφή του Κέρκη, στη Βίγλα, στα 1400 μέτρα, θα δείτε το Γενοβέζικο Κάστρο και τον Πύργο του Σαρακίνη από τον 16ο αιώνα. Στις πλαγιές του όρους κάντε τη βόλτα σας στον πανέμορφο Μαραθόκαμπο με τα πέτρινα σπίτια και τα γραφικά σοκάκια του.

Ξεκουραστείτε στο Πυθαγόρειο, το γραφικό λιμάνι, με την πλατεία Πυθαγόρα που φιλοξενεί το άγαλμά του. Επισκεφθείτε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου και την Αρχαιολογική Συλλογή του Δημαρχείου με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και περάστε από το Art Space για ν’ απολαύσετε κάποια τρέχουσα έκθεση σύγχρονης τέχνης.

Λίγο πιο έξω από την πόλη, θα συναντήσετε την τεχνητή λίμνη Γλυφάδα. Στον βιότοπο της λίμνης ή στην Αλυκή θα δείτε ροζ φλαμίνγκο, ερωδιούς και αργυροπελεκάνους να κάνουν στάση στο ταξίδι τους.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τη Χώρα, παλιά πρωτεύουσα του νησιού και να περιπλανηθείτε στα ήσυχα και γραφικά σοκάκια της. Για δροσιά κατευθυνθείτε προς τους μαγευτικούς καταρράκτες στο Ποτάμι, λίγο πιο έξω από το Καρλόβασι, περπατώντας μια πανέμορφη διαδρομή με τροπικό πράσινο και ρυάκια. Ο ένας έχει ύψος 5 μέτρα και θα τον απολαύσετε ανεβαίνοντας 60 σκαλοπάτια. Στο Καρλόβασι επισκεφθείτε το Μουσείο Βυρσοδεψίας που στεγάζεται σε ένα πέτρινοβυρσοδεψείο. Η Σάμος έχει μεγάλη παράδοση στη βυρσοδεψία, καθώς και στην αγγειοπλαστική, εργαστήρια της οποίας θα βρείτε επίσης σε πολλά σημεία του νησιού.

Επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Σάμου στο Βαθύ, όπου μεταξύ άλλων βρίσκεται και ο διάσημος Κούρος από τον 6^ο αι. πΧ, ύψους πεντέμισι μέτρων και ανακαλύψτε περισσότερα για τη ζωή στη Σάμο κατά τα νεότερα χρόνια, σε ένα από τα Λαογραφικά Μουσεία του νησιού. Η Σάμος είχε επίσης αναπτύξει τη ναυπηγική τέχνη και σήμερα μπορείτε να επισκεφθείτε το μοναδικό ναυπηγείο στον Άγιο Ισίδωρο.

Μην παραλείψετε μια βόλτα στις Μανωλάτες, το παραδοσιακό ορεινό χωριό με τη γραφική αρχιτεκτονική και σίγουρα εξερευνήστε το χωριό Μυτιληνιοί και τα γύρω μέρη.

Ακολουθήστε τα χνάρια των άγριων ζώων που κάποτε ζούσαν στην περιοχή μέσα από το Γεωμυθολογικό Μονοπάτι, θαυμάστε τα περίτεχνα πέτρινα γεφύρια, επισκεφθείτε τα αρχαία λατομεία που τροφοδοτούσαν το Ηραίον και τα σπήλαια και βέβαια περιηγηθείτε στο ίδιο το χωριό με τα πολύχρωμα σπίτια του. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το σημαντικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας με απολιθώματα ζώων εκατομμυρίων ετών, ένα από τα οποία είναι και το «καπλάνι»,ένα αιλουροειδές που πέρασε στη Σάμο από τα Μικρασιατικά Παράλια και ενέπνευσε την Άλκη Ζέη στο «Καπλάνι της βιτρίνας».

Γενικά τα χωριά της Σάμου αξίζουν την εξερεύνησή σας: Οι μεσαιωνικοί Βουρλιώτες με το παλαιότερο μοναστήρι του νησιού, την Παναγιά του Βροντά, οι Δρακαίοι, ο Πύργος, ο Άγιος Κωνσταντίνος ή η Παγώνδα. 

Στη Σάμο θα βρείτε πολλές υπέροχες παραλίες για όλα τα γούστα. Από τις πιο ξεχωριστές είναι το Μικρό και το Μεγάλο Σεϊτάνι, στις οποίες φτάνετε με τα πόδια ή με καΐκι. Λευκή άμμος, μικρά βότσαλα, πεύκα και γαλαζοπράσινα νερά συνθέτουν μια μαγευτική εικόνα που θα σας μείνει αξέχαστη! Το Μεγάλο Σεϊτάνι είναι ενταγμένο στο δίκτυο προστασίας Natura 2000, καθώς αποτελεί βιολογικό πάρκο, με φώκιες monachus-monachus. Ανάμεσα στις δύο παραλίες βρίσκεται η εντυπωσιακή παραλία Ποτάμι με τους δύο κόλπους της να χωρίζονται από μια λεπτή λωρίδα γης. Από το Ποτάμι μπορείτε να ξεκινήσετε την πεζοπορία σας για τους καταρράκτες.

Όσοι αγαπάτε τα θαλάσσια σπορ μπορείτε να πάτε στο Κοκκάρι, οργανωμένη παραλία κάτω από το όρος Καρβούνη, με λευκά βότσαλα και τα βαθιά γαλάζια νερά. Οργανωμένη επίσης  είναι η παραλία Λιβαδάκι με απαλή άμμο και διάφανα, ρηχά νερά. Στην περιοχή του καταπράσινου Μαραθόκαμπου θα απολαύσετε την Ψιλή ή Χρυσή Άμμο, ιδανική για παιγνίδια στην άμμο, τον εντυπωσιακό Λιμνιώνα με πηγές από το όρος Κέρκης και στο επίνειο των Κουρμέικων τον όμορφο Μπάλο με τα βότσαλα, την άμμο και τη μεγάλη σπηλιά του. Αξίζει να εξερευνήσετε την αμμουδιά του Περρή, απέναντι από την οποία βρίσκεται το νησάκι της Σαμιοπούλας.

Στα δυτικά του νησιού θα απολαύσετε ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στην Πλάκα, ενώ στα βόρεια μη χάστε τις παραλίες Κέρβελη και Μυρτιά. Ξαποστάστε στην Αγία Παρασκευή, το χωριό με τη βοτσαλένια παραλία. Στα βόρεια επίσης θα βρείτε τη Σβάλα και την Τσαμπού, με τα μεγάλα βότσαλα και τα κρυστάλλινα νερά. Νότια, κοντά στο Πυθαγόρειο, συνδυάστε την επίσκεψή σας με μια βουτιά στο Ηραίον, μια μεγάλη, πανέμορφη αμμουδιά και φτάστε μέχρι τη μικρή, γραφική παραλία Παππά με τα γαλάζια νερά απέναντι από το Κουσάντασι και την Έφεσο.

Η θάλασσα της Σάμου προσφέρεται για καγιάκ, αλλά και για καταδύσεις, σεμέρη όπως ο Λιμνιώνας, η Κέρβελη,  ο Άγιος Ισίδωρος, το Ποτάμι, η παραλία Τσόπελα, κ.ά. Όσοι αγαπούν την πεζοπορία υπάρχουν περίπου 40 σηματοδοτημένες διαδρομές συνολικά 260 χλμ για κάθε βαθμό δυσκολίας, στο μήκος των οποίων θα περιηγηθούν σε απομακρυσμένα γραφικά χωριά, καταπράσινα δάση, βουνά και μαγευτικές παραλίες. 

Με την τεχνογνωσία του θεού Διόνυσου και τους εύφορους θαυματουργούς αμπελώνες της, η Σάμος θα σας μαγέψει με το ξακουστό, γλυκό μοσχάτο της που εξάγεται σε όλον τον κόσμο και χρησιμοποιείται κι από την εκκλησία για τη θεία κοινωνία. Δοκιμάστε τα φημισμένα σαμιώτικα κρασιά με το φαγητό σας και με οινογευστικούς περιπάτους στα οινοποιεία του νησιού. Αν αγαπάτε τα αποστάγματα, η Σάμος έχει επίσης παράδοση στην παρασκευή ούζου αλλά και σούμας, της μυρωδάτης «τσικουδιάς της Σάμου». Συνοδεύστε με τα νόστιμα τυριά του νησιού, όπως η μυζήθρα και το αρμόγαλο.

Το νησί φημίζεται για την «Πυθαγόρεια διατροφή» που περιλαμβάνει φρέσκα, εποχικά φυτικά τρόφιμα, όπως λαχανικά, όσπρια, βολβοί, φρούτα, φρέσκα βότανα και καρποί. 

Δοκιμάστε τα καμπούνια (βλαστοί κρεμμυδιών με αυγά), τους γεμιστούς κολοκυθοανθούς,  τα γιαπράκια (ντολμαδάκια με ρύζι), αλλά και τις διάφορες εκδοχές γεμιστών γενικότερα, την ταχινόπιτα, τους ρεβιθοκεφτέδες, την γλυκάρμυρη γεύση των μπουρεκιών της Σάμου με κίτρινη κολοκύθα, τυρί, κανέλα και μυρωδικά σε φύλλο, πασπαλισμένα με τυρί ή με μέλι. Πολύ νόστιμες οι καραβίδες γιουβέτσι, αλλά και το κεσκέκι ή κισκέκ, το σιγοψημένο ή σιγοβρασμένο δηλαδή κατσικάκι  ή χοιρινό με αλεσμένο σιτάρι και κρεμμύδια, που θα το συναντήσετε και σε τοπικά πανηγύρια αλλά και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Για γλυκό θα απολαύσετε τα κατμάρια (δίπλες ή ξεροτήγανα σερβιρισμένα με πετιμέζι ή τυρί), τη μουσταλευριά ήτους κατάδες, σαν γεμιστό μελομακάρονο. Την Καθαρή Δευτέρα την τιμητική της έχει ηταχινόπιτα ή αλειψόπιτα, ενώ τη Μεγάλη Παρασκευήκαι σε τελετές θα βρείτε το σταρόζουμο, γλυκό σε ρευστή μορφή με σιτάρι, ταχίνι, ζάχαρη,σταφίδες, κύμινο, γαρύφαλλο, κανέλα και ρόδι. 

Το καλοκαίρι σίγουρα θα πετύχετε κάποια μουσική βραδιά φεστιβάλ στο Ηραίο και στο Πυθαγόρειο. Μην τη χάσετε, οι εκδηλώσεις στους χώρους αυτούς είναι ιδιαίτερα ατμοσφαιρικές! Επίσης τον Αύγουστο διοργανώνονται τα Ηραία στο Πυθαγόρειο, αναπαριστώντας την αρχαία γιορτή προς τιμήν της θεάς Ήρας, με παράλληλες εκδηλώσεις μουσικής, θεάτρου και χορού.

Το νησί είναι γεμάτο από εκκλησιές, γιορτές και πολλά πανηγύρια. Στις 23 Ιουνίου αναβιώνει το έθιμο του Άη Γιάννη του Κλήδονα, με φωτιές και γλέντια στις πλατείες των χωριών.Στις 20 Ιουλίου γιορτάζει ο Προφήτης Ηλίας με πανηγύρι στο Καρλόβασι, ενώ στις 26 του μήνα το Κοκκάρι γιορτάζει με μεγάλο γλέντι τονΆγιο Παντελεήμονα. Στις 6 Αυγούστου, στο πανηγύρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Πυθαγόρειο, θα απολαύσετε τα φαντασμαγορικά πυροτεχνήματα στο λιμάνι. Ο Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται σε εκκλησιές σε πολλά μέρη του νησιού. Αν βρεθείτε στο νησί τον Αύγουστο μη χάσετε τις γιορτές κρασιού, που πραγματοποιούνται σε διάφορα μέρη του νησιού και συνοδεύονται από μουσική, χορό και φυσικά άφθονο κρασί!

Τις Απόκριεςαναβιώνει σε πολλά χωριά της Σάμου το έθιμο του Καδή, ένα δρώμενο που σατιρίζει τους Τούρκους δικαστές από την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν απαιτούσαν από τους Σαμιώτες δυσβάσταχτους φόρους. Το Πάσχα στον Μαραθόκαμπο διατηρείται το έθιμο των «Οβίδων ή Τουφεκιών», όπου οι οβίδες σχηματίζουν στον αέρα φαντασμαγορικά λευκά στεφάνιακαι χρωματικές πανδαισίες. Επίσης σεκάποια χωριά διατηρείται το έθιμο της «Κούνιας», με τις μεγάλες κούνιες και τα τραγούδια των κοριτσιών. 

Επισκεφθείτε το Μουσείο Οίνου του ΕΟΣ Σάμου που στεγάζεται σε ένα βαρελοποιείοτου 19ου αιώνα στο Μαλαγάρι. Λειτουργεί ως μουσείο από το 2005, περιγράφει όλη τη διαδρομή του σαμιώτικου κρασιού και περιλαμβάνει οινογευστικές δοκιμές!