Ψαρά:
Το νησί των ηρώων

Τόπος ιστορικός, συνδεδεμένος με την επανάσταση του 1821, γενέτειρα μεγάλων αγωνιστών όπως ο Κωνσταντίνος Κανάρης, τα Ψαρά υμνήθηκαν από ποιητές και ζωγράφους για τον ηρωισμό τους, καθώς υπήρξαν η τρίτη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στην προεπαναστατική Ελλάδα, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες.

Σε μικρή απόσταση από τη Χίο, αυτό το βραχώδες μικρό νησί που θυμίζει στους επισκέπτες το ένδοξο παρελθόν του μέσα από διάσπαρτα λιτά μνημεία, προσφέρεται για ήρεμες διακοπές, μακριά από τα τουριστικά κλισέ.

Στα Ψαρά θα συναντήσετε έναν τόπο ανόθευτο, φιλόξενο και αγνό, με ανέγγιχτες παραλίες, υπέροχα νερά, δεκάδες ξωκλήσια, αλλά και φημισμένα θαλασσινά.

Πάνω από το λιμάνι βρίσκεται ο μοναδικός οικισμός του νησιού, όπου θα κάνετε βόλτα στα γραφικά στενοσόκακα, πλάι στα πετρόκτιστα σπίτια με τις χαρακτηριστικές κόκκινες κεραμοσκεπές.

Ανεβείτε στο ψηλότερο σημείο του οικισμού για να συναντήσετε, στην κορυφή 60 σκαλοπατιών, την ιστορική εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κτισμένη το 1793 με μάρμαρα που έφεραν οι Χιώτες από την Μάλτα, τη Μασσαλία και άλλα νησιά του Αιγαίου. Από εδώ θα θαυμάσετε τη μοναδική θέα των Ψαρών και της θάλασσας που τα περιβάλλει.

Επισκεφθείτε το σημείο όπου βρισκόταν η οικία του Κωνσταντίνου Κανάρη, στη θέση της οποίας βρίσκεται σήμερα ένα μνημείο - προτομή του σπουδαίου αγωνιστή του 1821, ναυάρχου και μετέπειτα πρωθυπουργού της Ελλάδας.

Περπατήστε ως το θρυλικό λόφο της Μαύρης Ράχης, από το πλακόστρωτο μονοπάτι που ξεκινά από το λιμάνι, όπου θα αντικρίσετε το Μνημείο του Ολοκαυτώματος, σύμβολο της θυσίας 120 Ψαριανών υπερασπιστών του νησιού που, στις 22 Ιουνίου 1824, αποφάσισαν ν’ ανατινάξουν το μικρό φρούριο – πυριτιδαποθήκη όπου είχαν κλειστεί για να ανατιναχθούν, παρά να πέσουν στα χέρια των Οθωμανών.

Να επισκεφτείτε το θρυλικό μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου (1780), μια πολύτιμη κιβωτό παλαιών αντικειμένων, χειρογράφων και ιερατικών κειμένων που έχουν τυπωθεί στη Μόσχα και τη Βενετία. Εδώ φυλασσόταν η εικόνα της Παναγίας που είχε φιλοτεχνήσει ο σπουδαίος ζωγράφος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο) πριν αυτή μεταφερθεί στη Σύρο. Από το μοναστήρι το βλέμμα αγκαλιάζει το απέραντο γαλάζιο, από τη Λέσβο και τη Σκύρο έως το Άγιον Όρος.

Απολαύστε το ηλιοβασίλεμα από την κορυφή της Μαύρης Ράχης, όπου είναι κτισμένα το πέτρινο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και της Αγίας Άννας Παλαιοκάστρου.

Τα Ψαρά αναφέρονται για πρώτη φορά στην Οδύσσεια του Ομήρου, ενώ στις νοτιοδυτικές ακτές του νησιού, στη θέση «Αρχοντίκι», εντοπίστηκαν μυκηναϊκοί τάφοι κοντά στη θάλασσα, τα ερείπια των οποίων μπορείτε να επισκεφθείτε στον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής.

Στην κορυφή του ακρωτηρίου του Αγίου Γεωργίου στέκει ο εντυπωσιακός Φάρος των Ψαρών ύψους 78 μέτρων, κτισμένος το 1909 από την γαλλική εταιρεία οθωμανικών φάρων.

Ξεχωριστό αξιοθέατο αποτελεί η Σπιτάλια, το πέτρινο κτίριο του 18^ου αι., που λειτουργούσε ως λοιμοκαθαρτήριο, χώρος δηλαδή όπου παρέμεναν σε καραντίνα οι Ψαριανοί ναυτικοί όταν επέστρεφαν από ταξίδια, για την αποφυγή διασποράς τυχόν μολυσματικών ασθενειών. Το κτίριο, το όνομα του οποίου προέρχεται από τη λέξη hospital (νοσοκομείο), έχει περιέλθει στον ΕΟΤ και είναι σήμερα εστιατόριο, διαμορφωμένο από τον κορυφαίο Έλληνα αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη.

Χαρακτηριστικό των Ψαρών είναι τα 67 ξωκλήσια τους τα οποία, αν και ανήκουν στην ενορία, συντηρούνται από τους κατοίκους του νησιού. Στο ξωκλήσι της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής παρατηρήστε το ξεχωριστό τέμπλο (έργο του Χιώτη αγιογράφου Γ. Λούρου), με σχέδια από κεντήματα Ψαριανών νοικοκυρών.​

Γνωρίσετε πεζοπορικά το νησί μέσα από τα μονοπάτια του, με ξεχωριστή τη διαδρομή που ξεκινά από την πρωτεύουσα των Ψαρών και καταλήγει στη Χερσόνησο του Παλαιόκαστρου, απ’ όπου θα ανταμειφθείτε με υπέροχη θέα στα Ψαρά.

Η δημοφιλέστερη παραλία του νησιού, εντός του οικισμού των Ψαρών, είναι το Κατσούνι με την αμμουδερή ακτή και τα ρηχά νερά, για τα οποία την προτιμούνοι οικογένειες με μικρά παιδιά.

Κάτω από τον λόφο της Μαύρης Ράχης βρίσκεται η βοτσαλωτή παραλία Κάτω Γιαλός, με τα καταγάλανα νερά και θέα στα Αντίψαρα.

Στο ένα χιλιόμετρο από τον οικισμό των Ψαρών βρίσκεται η παραλία Λαζαρέτα, που θεωρείται η ωραιότερη του νησιού, με ψιλή άμμο, κοχύλια και ρηχά νερά.

Στον όρμο του Αγίου Νικολάου βρίσκεται η  μεγαλύτερη παραλία του νησιού, η Λάκκα, με τα χαρακτηριστικά λευκά της βότσαλα. Απέναντι από την ακτή βρίσκεται το σύμπλεγμα των βραχονησίδων Νησοπούλα.

Στα νότια των Ψαρών βρίσκεται η μεγάλη παραλία Λήμνος, με παχιά άμμο και κρυστάλλινα νερά, η ακτή της οποία δεν είναι οργανωμένη.

Κάντε το γύρο του νησιωτικού συμπλέγματος των Ψαρών,  που περιλαμβάνει τα νησάκια Αντίψαρα, Άη Νικολάκι, Δασκαλειό, Κάτω Νησί, Νησιοπούλα, Πρασονήσι και κολυμπήστε στις παραλίες Aυλάκι, Eγγλέζικη, Ίσαρη, Kάναλο και Λιμνονάρια.

Τα Ψαρά συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους αλιείς αστακού στην Ελλάδα, συνεπώς στο νησί θα δοκιμάσετε θαυμάσια αστακομακαρονάδα.

Στις τοπικές γεύσεις συμπεριλαμβάνονται επίσης το κατσίκι γεμιστό, το ριζότο με μελάνι σουπιάς και τα κουφωτά (είδος ζυμαρικών). Στα Ψαρά παράγεται εξαίσιο τοπικό μέλι.

Η Μνήμη του Ολοκαυτώματος των Ψαρών τιμάται κάθε χρόνο τον Ιούνιο, με εορταστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Η Γιορτή του Ψαρά πραγματοποιείται το πρώτο Σάββατο μετά τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων, στο νησάκι Άγιο Νικολάκι, όπου μετά τη δοξολογία και τη λειτουργία προσφέρονται από τον Σύλλογο Αλιέων ούζο και μεζέδες, μαζί με φρέσκα θαλασσινά.

Στις 14 Αυγούστου αναβιώνει του έθιμο του Αλωνιού, στο αλώνι του Μοναστηρίου, με την προσφορά μεζέδων και ούζου στους επισκέπτες. Στις 15 Αυγούστου πραγματοποιείται ο καλοκαιρινός χορός της Αδελφότητας Ψαριανών.

Επισκεφτείτε τα Αντίψαρα για να βουτήξετε στην Ψιλή Άμμο, μία από τις ωραιότερες παραλίες της Μεσογείου. Το νησί αποτελεί περιοχή Natura 2000, ως καταφύγιο σπάνιων θαλάσσιων πουλιών.